Moedige vrouwen in Hoorn
In 2024 heeft KBO Hoorn in samenwerking met de Vereniging Oud Hoorn een goedbezochte themadag gehouden rondom Moderne Devotie in Hoorn. De samenwerking is zo goed bevallen dat er voor dit jaar opnieuw een themadag werd gepland.
Dit jaar werd het thema ‘Moed houden in verwarrende tijden’
De werkgroep oriënteerde zich in de voorbereidende bijeenkomsten op de tijd waarin we leven. Wat doet zich voor? Waar word je blij van? Waar zakt de moed van je in de schoenen? En hoe houd je het koppie boven water? Hoe houd je het vol met tegenwind? Het thema werd: Moed houden in verwarrende tijden. Het boek van Marjann Budde “Dùrf moedig te zijn” was een goed startpunt voor de organisatie.
Moedige mensen uit de Hoornse geschiedenis
Hoorn kent veel zeehelden en bestuurders, allemaal mannen. Die kennen we nou wel. En de discussies rondom deze mannen òòk. Maar Hoorn is méér dan JP Coen!
Want Hoorn heeft ook moedige vrouwen gekend. Uit de archieven van de Vereniging Oud Hoorn kwamen vrouwen naar voren die door hun gedrag en karakter – in een tijd die hen als vrouw niet mee zat – de moed niet lieten zakken, maar op voor hun beslissende levensmomenten de regie pakten.
Themadag ‘Moedige vrouwen’
De themadag op 18 september begon met een toneelstuk over Betje Wolff en Aagje Deken, het dameskoppel uit de 18de eeuw. Zij woonden samen in de Beemster en bezaten een vrije geest.
Met verve vertelden de dames over hun eigen weg: kiezen voor een schrijverscarrière in plaats van kindjes-echtgenote-en-huishouden; kiezen voor samenwonen met een vriendin; in eigen onderhoud voorzien. En dat alles in een tijd dat dat zeker niet de gewoonte was en er schande werd gesproken. Dit toneelstuk zette de toon voor de hele dag.
Marina Slot
Na Betje en Aagje was het tijd voor een hedendaagse, Hoornse, moedige vrouw: Marina Slot. De gespreksleider van deze dag, Rudolf Kooiman, ging met haar in gesprek. Marina groeide op in een streng gereformeerd gezien, studeerde theologie, bevrijdingstheologie, ontmoette inspirerende vrouwen die haar eigen gedachtengoed vormde en voedde. Zij werd predikante, switchte naar bedrijfsleven en politie en weer terug naar predikante. Marina is feministe, links en lesbienne. Nogal wat kenmerken die in de buitenwereld de wenkbrauwen doen/deed optrekken. Er was moed voor nodig om voor zichzelf op te komen.
Marina gebruikte het woord Levensbevingen, vergelijkbaar met een aardbeving waar alles om je heen loskomt te staan: hoe blijf je overeind. Het kwam allemaal in het interview aan bod.
Het vraaggesprek met Marina was de aanleiding om de aanwezigen, meer dan 100 personen, te vragen naar eigen ervaringen op het gebied van moed houden. Er kwamen mooie en diverse voorbeelden van kleine acties van tegengas, woorden ter bemoediging of dagen die georganiseerd worden in kleine kring.
Wandeling langs moedige vrouwen
Na de lunch verdeelde deelnemers zich over vier groepen. Elke groep wandelde een route langs de vier historische vrouwen uit de geschiedenis. Want op het Grote Oost stond Dieuw van Vliet, bij de Noorderkerk stond Grietje Ulbes, Agatha van Foreest stond bij het Foreestenhuis en op de Bierkade sprong Kee op de barricades! Deze vier Hoornse moedige dames hebben laten zien dat de omstandigheden moeilijk, lastig en problematisch voor ze waren, maar ze legden zich er niet bij neer en verzonnen moedige plannen. Hoe houd je dat vol?
Grietje Ulbes
Zo was daar in 17e eeuw Grietje Ulbes. Zij was getrouwd met dominee Sapma, had een jong gezin met kinderen aan haar rokken en een volgende onderweg. Haar man, remonstrantse predikant in de Noorderkerk te Hoorn, belandde vanwege zijn overtuiging in de gevangenis en Grietje werd het huis ontnomen. Ze kwam op straat met haar kinderschaar. Dat liet zij niet gebeuren. In plaats van het bedeesde, volgzame slachtoffer van de Hoge Heren te zijn, bedacht ze een plan. Zij ging op bezoek bij haar man, in de cel trok zij mannenkleding aan en met slimme vrouwentrucjes wist ze de bewaking om de tuin te leiden en kwam haar man vrij.
Agatha van Foreest
In de 18de eeuw verloor de adellijke vrouw Agatha van Foreest, na de dood van haar adellijke echtgenoot, haar hart aan de huisknecht. Die was niet van adel. Tegen de toen geldende maatschappelijke normen in – niet beneden je stand trouwen– koos zij ervoor om haar hart te volgen. Dat was natuurlijk een schandaal. Adel moet het voorbeeld geven! Ze trok zich er niets van aan.
Kee Groot
Kee Groot groeide in de 19de eeuw opin een arbeidersgezin. Zij zette zich, geïnspireerd door Aletta Jacobs, in voor vrouwenkiesrecht. Kee, Hoornse feministe, mobiliseerde de West-Friese boerinnen. Zij was een schakel in de weg naar vrouwenkiesrecht voor Nederland.
Dieuw van Vliet
In de 20 ste eeuw woonde Dieuw van Vliet aan de Grote Oost in Hoorn en bood onderdak aan joodse onderduikers in haar huis ten tijde van WO II. Dat was extra bijzonder omdat haar huis in bezit was genomen door de Ortskammandantur van de Duitse bezetter. Allen leefde onder een dak. De onderduikers en de bezetter deelde bijvoorbeeld dezelfde wc. Dieuw was onverschrokken en zorgde dat haar onderduikers veilig waren.
Het was een waardevolle, krachtige en inspirerende dag: We houden moed in deze verwarrende tijden! We hébben moed in deze tijden. De vrouwen hebben laten zien dat door hun onverschrokken inzet, hun sterke karakter, tijden kunnen keren! Durf te kiezen. Blijf bij jezelf! Zoek gelijkgestemden op. Dat sterkt, dat houdt de moed erin!
Foto’s: Diana van de Hoogen, Vereniging Oud Hoorn
Tekst: Karin Lansdaal, KBO Hoorn